ลีลาวดี

ชื่อวิทยาศาสตร์ว่า	Plumeria spp
ชื่อสามัญว่า	Plumeria, Frangipani, Temple tree
ประวัติดอกลีลาวดี	เดิมทีแล้วต้นลั่นทมเป็นไม้ที่นำเข้ามาจากเขมร ซึ่งมีชื่อเดิมว่า "ต้นขอม" เล่ากันว่ามีการนำเข้ามาปลูกในไทย เมื่อครั้งไปตีนครธมจนได้รับชัยชนะ แล้วได้มีการนำต้นไม้ชนิดนี้เข้ามาปลูก และเรียกชื่อเป็นที่ระลึกว่า "ลั่นธม" โดยคำว่าลั่นนั้นแปลว่า ตีฆ้อง ลั่นฆ้อง ลั่นกลอง ส่วนคำว่าธมนั้นมาจากคำว่า "นครธม" จึงเป็นที่มาของชื่อลั่นธม และเพี้ยนกลายมาเป็น "ลั่นทม" ในปัจจุบัน โดยมีผู้รู้ด้านภาษาไทยได้กล่าวถึงความหมายของลั่นทมไว้ โดยมีความหมายว่า "การละแล้วซึ่งความทุกข์ความโศกเศร้าและมีความสุข" เพราะคำว่า ลั่น นั้นมีหมายว่า แตกหัก ละทิ้ง ส่วนคำว่า ทม ก็หมายถึงความทุกข์โศก แต่เนื่องจากทุกส่วนของต้นลีลาวดีจะมียางสีขาวขุ่นซึ่งเป็นพิษ โดยสารที่เป็นพิษคือกรด Plumeric acid ถ้าหากสัมผัสยางจะทำให้เกิดผื่นคันตามผิวหนัง ผิวหนังอักเสบบวมแดง และต้นลีลาวดีนี้กิ่งยังเปราะและหักง่ายอีกด้วย จึงไม่เหมาะที่จะปลูกไว้ในบ้านที่มีเด็กซุกซนอยู่เท่าไหร่นัก
ประโยชน์ของต้นลีลาวดี	ดอกลีลาวดีใช้ผสมกับพลู ทำเป็นยาแก้ไข้และไข้มาลาเรีย (ดอกลีลาวดี, เปลือกต้น) ช่วยรักษาไข้หวัด (ราก) ใช้ปรุงเป็นยาแก้ไอ (เนื้อไม้) ช่วยถ่ายเสมหะและโลหิต (ยางและแก่น) ช่วยขับเหงื่อ แก้ร้อนใน (ราก) ช่วยรักษาโรคหืดหอบ ด้วยการใช้ใบลีลาวดีแห้งนำมาชงกับน้ำร้อนดื่ม (ใบแห้ง) ยางจากต้นลีลาวดีใช้ผสมกับไม้จันทร์และการบูรทำเป็นยาแก้อาการปวดฟัน (ยางจากต้น) มีการนำมาใช้ปรุงเป็นยารักษาโรคลำไส้พิการของม้า (ต้น) ใช้ปรุงเป็นยาถ่าย (เนื้อไม้, ยางจากต้น, เปลือกราก, เปลือกต้น) ช่วยขับลมในกระเพาะ (เปลือกราก) ใช้เปลือกต้นผสมกับน้ำมันมะพร้าว มันเนย และข้าว ทำเป็นยาแก้ท้องเดิน(เปลือกต้น) ใช้เปลือกต้นผสมกับน้ำมันมะพร้าว มันเนย และข้าว ทำเป็นยาขับปัสสาวะ (เปลือกต้น) ฝักนำมาฝนเพื่อนำมาใช้ทาแก้ริดสีดวงทวารได้ (ฝัก) ช่วยขับระดู (เปลือกต้น) ช่วยในการขับพยาธิ (เนื้อไม้) ใช้เปลือกรากปรุงเป็นยารักษาโรคหนองใน (เปลือกราก) ช่วยรักษาโรคโกโนเรียหรือโรคหนองในแท้ (Gonorrhea) (เปลือกต้น) ช่วยรักษากามโรค (ยางและแก่น) ช่วยรักษาโรคไขข้ออักเสบ (ยากจากต้น,เปลือกราก) ใบสดใช้ชงกับน้ำร้อนรักษาหิด (ใบสด) ใบสดลีลาวดีลนไฟประคบร้อนช่วยแก้อาการปวดบวมได้ (ใบสด) ใช้ปรุงเป็นยาถ่ายพิษทั้งปวง (ยางและแก่น) ยางจากต้นลีลาวดีใช้ผสมกับไม้จันทร์และการบูรทำเป็นยาแก้คัน (ยางจากต้น) ดอกใช้ทำธูป (ดอก) กลิ่นของดอกลีลาวดีช่วยทำให้นอนหลับสบาย มีความเชื่อว่ากลิ่นของดอกลีลาวดีจะช่วยลดความรู้สึกทางเพศ เหมาะสำหรับนักบวชและผู้ฝึกตน ที่ไม่ต้องการให้กามารมณ์มากวนใจ ต้นลีลาวดีนิยมใช้ในการจัดสวนเพื่อตกแต่งภูมิทัศน์เป็นอย่างมาก โดยพันธุ์ที่นิยมปลูกกันก็คือ "พันธุ์ขาวพวง" หรือพันธุ์ดั้งเดิมนั่นเอง